Cần phân biệt 2 loại cây để khỏi nhầm lẫn: cây sầu đâu (còn gọi là cây xoan ăn gỏi), tên khoa học là Azadirachta indica Jus.F., lá một lần kép, hoa màu trắng, lá và hoa ăn được; khác với cây cùng họ là cây xoan (miền Trung gọi là cây sầu đâu hay sầu đông), tên khoa học là Meliaazedarach L., lá 2 lần kép, hoa màu tím, rất độc, lá không ăn được.

Hằng năm, vào khoảng tháng 11 đến tháng 3 âm lịch, cây sầu đâu bắt đầu thay lá, ra hoa. Người dân thường hái lá sầu đâu (đọt non lẫn nụ hoa) để ăn và bán. Nếu có dịp ghé chợ Tri Tôn (Châu Đốc - An Giang) vào thời điểm trên, bạn có thể mua được từng bó lá, hay hoa sầu đâu về làm quà cho bạn bè. Đây là đặc sản của vùng Bảy Núi - An Giang (giống như rau sắng chùa Hương ở miền Bắc).

Những người mới ăn lá sầu đâu lần đầu sẽ thấy vị đắng (hơn rau đắng), nhưng chịu khó nhai chậm rãi, vị đắng của lá sẽ tác động vào tuyến nước bọt biến thành vị ngọt, ăn riết “đâm ghiền”. Món ăn chế biến từ lá sầu đâu được mọi người thích nhất là trộn với khô sặt rằn, xoài sống và dưa leo. Để cho món ăn thêm phần phong phú, người ta còn trộn vào cả thịt ba rọi, tôm…

Sầu đâu mua ở chợ về rửa sạch, để ráo, cho vào nồi trụng với nước sôi (hay nước cơm sôi) cho bớt vị đắng. Thịt ba rọi luộc, xắt mỏng. Tôm sú luộc, bỏ vỏ. Khô sặt rằn nướng xé nhỏ. Dưa leo và xoài xanh bằm sợi. Trộn đều tất cả với nước mắm ớt pha chua, ngọt cho vừa khẩu vị. Rắc thêm một ít rau thơm, ngò rí, đậu phộng giã giập, thêm vài lát ớt vào dĩa gỏi cho có màu sắc hấp dẫn. Nhớ chuẩn bị chén nước mắm me (pha hơi sệt, chấm mới bắt!).

Gắp một miếng gỏi lá sầu đâu chấm vào nước mắm me, nhai chầm chậm. Vị béo của thịt, vị ngọt của tôm, vị chua của me chín hòa lẫn vị đắng hậu ngọt của lá sầu đâu thấm dần vào vị giác, len xuống tận cổ… Nếu có thêm “chất cay” nữa cho đủ bộ “cay, đắng”, hẳn bạn sẽ nhớ mãi hương vị đặc trưng của loại cây vùng Thất Sơn huyền bí này.

Nguồn: website Quê Hương