Động Nam Sơn nằm ở lưng chừng núi Thung Tớn, ở độ cao 40m so với chân núi. Cửa động quay về hướng Đông Nam. Đứng ở  cửa động nhìn xuống là thung lũng Tớn xanh mướt một màu xanh của cây cối hoa màu, trông xa xa tựa như một tấm thảm nhung trải dài tới tận chân thung. Cách thị trấn Mường Khến, huyện Tân Lạc khoảng 20km, về hướng Tây Bắc.

Tháng giêng năm 2004 một số người dân xóm Tớn, trong khi đi làm nương ở lưng chừng núi Thung Tớn đã tình cờ phát hiện ra một cửa hang nhỏ. Chui qua cửa hang này, họ đã sửng sốt khi nhận thấy bên trong là một động đá tuyệt đẹp.

Về đặc điểm cấu trúc, có thể hình dung toàn bộ các xã thuộc Khu bảo tồn thiên nhiên Ngọc Sơn - Ngổ Luông, kéo dài suốt từ Mai Châu (Hoà Bình) đến tận vườn Quốc gia Cúc Phương (Ninh Bình) theo chiều dài tới 35 - 40 km, như là một cao nguyên đá vôi nổi hẳn lên so với các vùng xung quanh. Tuy vậy, cấu trúc bên trong của cao nguyên này lại là một phức nếp lõm, có thể hiểu đơn giản như là một đoạn ống bương chẻ đôi đặt ngửa. Các thành tạo phiến sét, sét bột kết cách nước của hệ tầng Cò Nòi nằm dưới cùng, lót đáy cho các thành tạo đá vôi chứa nước nằm trên.

Từ chân thung Tớn theo dốc lên thoai thoải là đến cửa động. Cửa động rộng 90cm; cao 1m vừa đủ lọt một người vào. Động có chiều dài khoảng chừng 300m (kể cả ngách).

Động Nam Sơn được chia làm ba ngăn: ngăn ngoài; ngăn giữa; ngăn trong:

Ngăn ngoài:

Ngăn ngoài có chiều dài 70m, nơi rộng nhất 45m, vòm trần cao từ 5 đến 20m.

Cửa động hơi chếch lên trên làm cho ánh sáng tự nhiên lọt tận vào phía trong khoảng chừng 10m, tạo cho không gian nơi đây tranh tôi, tranh sáng, mờ mờ, ảo ảo, càng làm tăng thêm vẻ huyền bí ở phía trong, khiến cho du khách càng thêm phấn chấn muốn bước thật nhanh vào trong cho thoả chí tò mò.

Từ cửa động, theo lối nhỏ thấp dần xuống khoảng tầm 5m, lòng động đôi chỗ gồ ghề đá, nền đất mầu nâu thẫm, khô ráo. Hai bên vách vòm trần có nhiều dải nhũ rủ xuống. Không gian ở đây tạo nên một cảm giác thoáng đạt, không khí trong lành mát mẻ. Bước vào bên trong một đoạn ngay dưới nền động có một mô đá to xung quanh mô đá với những nhũ đá có đường nét tinh tuý như bàn tay của người thợ kim hoàn tạo ra những đồ nữ trang óng ánh như dát vàng, dát bạc ánh đèn chiếu vào toàn khối đá như toả ánh hào quang lung linh trông thật đẹp mắt.

Ngăn giữa:

Có chiều dài 35m; Nơi rộng nhất 40m; Vòm trần cao từ 5 đến 20m. Nền động gồ ghề ẩm ướt bởi những giọt nước từ vòm trần nhỏ xuống. Trong lòng động, dưới nền, trên vòm và vách  động là vô số những cây măng đá nhô lên, những dải nhũ thanh mảnh buông xuống đủ các sắc mầu của thạch nhũ, lấp lánh như những viên kim cương.

Ngăn trong:

Là một cung phòng khá đặc sắc, có chiều dài 90m; rộng 40m; vòm trần cao từ 10m đến 30m. Là điểm nhấn của động Nam Sơn, du khách sẽ cảm thấy thú vị khi ta bước vào bên trong có 01 hồ nước khá rộng, mực nước ở đây có độ sâu từ 6m đến 7m. Hồ nước có chiều dài 50m, rộng 40m hơi thu hẹp ở hai đầu, đoạn giữa phình rộng ra. Nước hồ trong vắt nhìn thấy các loại cột đá, măng đá to nhỏ, cao thấp hình thù kỳ lạ hấp dẫn, có khối trông như đàn thiên nga đang đùa giỡn chao liệng trên mặt hồ, mực nước trong hồ có sự dao động giữa hai mùa khô và mùa mưa. Trên vòm trần với những nhũ đá rủ xuống từ trên vòm động cao từ 15 đến 20m.

Động Nam Sơn, nằm trong hệ sinh thái của khu vực rừng đệm vườn Quốc gia Cúc Phương và Khu bảo tồn thiên nhiên Ngọc Sơn- Ngổ Luông, cùng với tuyến đường Nà Khao, Quyết Chiến, Lũng Vân, Ngổ Luông…sẽ là điểm đến lý tưởng cho những chuyến nghỉ ngơi cuối tuần. Đến với động Nam Sơn du khách có dịp hoà mình vào khung cảnh thiên nhiên của núi rừng với không khí trong lành, đặc trưng của rừng nguyên sinh nhiệt đới Việt Nam.Về đây du khách còn được tìm hiểu khám phá về các phong tục tập quán của một vùng Mường cổ (Mường Chậm). Khi màn đêm xuống du khách sẽ được thưởng thức hương vị rượu cần và giao lưu văn hoá, văn nghệ, cùng ca hát, cùng nhảy múa dưới ánh lửa bập bùng với những cô thôn nữ Mường xinh xắn, dịu dàng. Chắc chắn du khách sẽ có một chuyến du lịch hấp dẫn và nhiều kỷ niệm đẹp khó quên./.