- Tuyên truyền, giác ngộ cách mạng cho quần chúng nhân dân, thành lập đội du kích vũ trang tuyên truyền, vận động nhân dân ủng hộ lương thực, thực phẩm, súng đạn, vũ khí cho đôi du kích. Luyện tập quân sự chuẩn bị giúp chính quyền ở châu Lục Yên.

- Giao cho các ông Hoàng Triều Cống, Nông Văn Liên, Hoàng Văn Bình vận động thanh niên tham gia vào đội du kích vũ trang tuyên truyền.

- Giao cho ông Phó tổng Thả, Lý Thương mở kho thóc của Nhật chia cho nông dân, vận động nhân dân ủng hộ lương thực vũ khí cho đội du kích.

Đêm ngày 12/5/1945, tại nhà ông Lý Thương nông dân tập trung rất đông để nghe cán bộ cách mạng nói chuyện. Tại đây, ông Nghiêm Văn Tuân (Phó tổng Thả) được giao nhiệm vụ đứng lên kêu gọi nhân dân ủng hộ Việt Minh chống Pháp, kêu gọi thanh niên tham gia lực lượng vũ trang, ai có súng, có dao thì ủng hộ cách mạng hoặc cho mượn. Nhân dân rất phấn khởi, khí thế cách mạng dâng cao, đội du kích từ 7 người lên tới 17 người rồi 24 người được biên chế thành hai tiểu đội. Đồng chí Hoàng Triều Cống làm tiểu đội trưởng tiểu đội 1, đồng chí Vi Văn Thiết làm tiểu đội trưởng tiểu đội 2. Đội du kích ban ngày thì lên rừng luyện tập quân sự, tối chia nhau đi vận động quần chúng nhân dân ủng hộ cách mạng, viết truyền đơn, khẩu hiệu tuyên truyền đánh đuổi giặc Pháp, giặc Nhật, giành lại hoà bình độc lập, người cày có ruộng. Đội du kích sau một thời gian luyện tập và tuyên truyền, nắm tình hình địch, ngày 4/7/1945 đội nhận được lệnh lên đường giải phóng Châu Lục Yên để  phối hợp với toàn tuyến Tây Bắc.

Ngày 5/7/1945 đội du kích Cổ Văn xuất quân xuôi xuống Làng Giàng (Xuân Long) rồi từ đây ngược lên theo đường ven bờ Sông Chảy tiến về châu lỵ Lục Yên.

Ngày 7/7/1945, đội du kích bắt được quan châu Trần Lê Nghiêm đang cùng vợ con đi mảng xuôi về Yên Bái. Đội Anh một mặt ra lệnh cho toàn đơn vị khẩn trương bí mật tiến về bao vây đồn Lục Yên một mặt của đồng chí Hoàng Triều Cống mang thư của Việt Minh và của quan tri châu Trần Lê Nghiêm vào dụ hàng địch trong đồn. Ngày 8/7/1945, đồng chí Hoàng Triều Công mang thư dụ hàng vào đồn gặp quan quản đồn. Trước khí thế của cách mạng, lại hoang mang vì quan châu đã bỏ đồn về xuôi nay lại nhận được thư dụ hàng của Việt Minh và của chính quan châu, quản đồn đã lệnh cho binh lính hạ vũ khí và trao đồn cho quân cách mạng. Châu Lục Yên hoàn toàn giải phóng, quản đồn và một số binh lính giác ngộ cách mạng đã xin ra nhập đội du kích Cổ Văn.

Ngày 10/7/1945, Uỷ ban kháng chiến lâm thời huyện Lục Yên ra mắt nhân dân. Chủ tịch là ông Quản Đoàn, Phó chủ tịch là ông Hoàng Văn Lợi, Uỷ ban lâm thời châu lỵ (xã Trần Phú) cũng được thành lập do ông Trường  Cừ là Chủ tịch, ông cả Mỵ làm Phó chủ tịch. Sau này bọn phỉ quản gián đã giết chết rất dã man ông Cừ, ông Lê và ông Lực. Sau khi giải phóng châu Lục Yên, tham gia thành lập Uỷ ban kháng chiến lâm thời huyện và xã, đội du kích Cổ Văn trở về căn cứ để chuẩn bị cho cuộc chiến đấu mới tại vùng chiến khu. Tại đây diễn ra cuộc mittinh lớn của đông đảo đồng bào chào mừng đoàn quân chiến thắng trở về. Lúc này quân số của dội du kích đã lên đến 200 người. Sau hơn 3 tháng học tập, huấn luyện, đội du kích Cổ Văn được lệnh chia làm 3 bộ phận: một bộ phận hướng tiến đánh bọn phỉ, quản ván ở Mường Lèng, Tân Yên, Bắc Quang. Một bộ phận hướng ngược dòng Sông Chảy sang phối hợp với bộ đội chủ lực giải phóng Phố Ràng - Bảo Yên, thị xã Nghĩa Lộ, Văn Bàn, Than Uyên. Một bộ phận ở lại phát triển khu căn cứ, mở rộng địa bàn hoạt động xuống vùng chợ Ngọc (Yên Bình), thông tiến xuống Yên Bái. Đội du kích Cổ Văn sau hợp với bộ đội chủ lực đi khắp các chiến trường tham gia nhiều chiến dịch lớn trong đó có chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ. Nhiều chiến sĩ trong đội do có lòng dũng cảm, thông minh mưu trí nên được anh em trong đơn vị suy tôn bằng những cái tên trìu mến như: ông tướng cầm cờ Nông Văn Liên, có người bọn giặc nghe thấy tên đã hoảng sợ như Cai Thiết, Cai Bộ, có người được truyền tụng như một nữ tướng Nguyễn Thị Tuyết Mai, ông Hoàng Triều Cống được ca ngợi tay không cướp đồn giặc.

Cuộc kháng chiến thần thánh của nhân dân ta, dân tộc ta đã đi vào lịch sử. Thời gian cứ dần trôi đi trong bộn bề công việc xây dựng và tái thiết đất nước, những chiến sĩ trẻ ngày nào mới ra nhập đội du kích Cổ Văn, ngày nào tay không vào đồn dụ hàng giặc, ngày nào tung hoành tiễu phỉ, cướp đồn giặc, chống càn, diệt ác, phá kìm đánh đông dẹp bắc nay đã bước sang tuổi thất thập nhiều người không còn nữa, người ta cũng dần lãng quên đi.

Cuộc sống đang từng ngày thay da đổi thịt trên quê hương căn cứ du kích Cổ Văn - Mường Lai. Đảng và Nhà nước ta đã phong tặng danh hiệu cao quý: "Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân" cho Đảng bộ và nhân dân xã Mường Lai. Chúng ta tự hào về những chiến sĩ áo Chàm, những con người đã không quản ngại khó khăn, gian khổ, không sợ hy sinh, cầm súng chiến đấu góp phần giải phóng quê hương, những người đã từng làm cho kẻ thù phải khiếp vía kinh hồn, những người đã góp công lao không nhỏ vào cuộc kháng chiến thần thánh của nhân dân Việt Nam giành lại độc lập tự do cho đất nước, ngày hoà bình họ lại là những người nông dân cần cù hai sương một nắng lao động sản xuất xây dựng làng bản quê hương. Đảng bộ và nhân dân lục Yên mãi mãi biết ơn và ghi nhận những chiến  sĩ Cổ Văn. Hình ảnh những người chiến sĩ áo chàm sẽ sống mãi trong lòng nhân dân các dân tộc Lục Yên./.

(Nguồn: yenbai.gov.vn)