Di tích lịch sử, văn hóa

Ga Kẻ Rấy

Di tích lịch sử cách mạng ga Kẻ Rấy thuộc tiểu khu 7 thị trấn. Hoàn Lão, huyện Bố Trạch, cách trung tâm thị trấn Hoàn Lão khoảng 3 km về phía Tây.

Di tích nằm ở kinh độ 106031'30'', vĩ độ 17025'. Nơi đây, diễn ra sự kiện thành lập Chi bộ Đảng cộng sản đầu tiên trên đất Quảng Bình giữa đêm trường nô lệ. Đây chính là tiền đề cơ bản quyết định cho những thắng lợi oanh liệt và những bước nhảy vọt lớn trong diễn trình cách mạng ở Quảng Bình.

Năm 1928, thông qua hoạt động của Đảng viên Tân Việt cách mạng Đảng trên tuyến đường sắt Vinh - TuRan, một nhóm Tân Việt gồm các đồng chí: Ga (tức là đồng chí Nguyễn Trọng Di làm xếp ga tại ga Kẻ Rấy) và đồng chí Duyệt (tức là Dương Đình Dư, thầy giáo dạy học) được gây dựng cơ sở tại ga Kẻ Rấy (Hoàn Lão).

Giữa năm 1929, các anh Quách Tuân, Quách Vịnh học ở Hà Nội và Huế về quê Hoàn Lão tìm gặp các anh trong nhóm Tân Việt và thành lập ''Nhóm đọc sách báo'' ở Hoàn Lão. Nhóm này quyết định lấy các bài báo mang nội dung tiến bộ trong các báo ''Việt Nam hồn", ''Phong hóa'', ''Hà thành thời báo''... làm tài liệu học tập và tuyên truyền trong quần chúng, nhất là thanh niên, học sinh, dân nghèo, vận động đấu tranh chống các hủ tục phong kiến lạc hậu ở địa phương.

Sau khi thành lập ''Nhóm đọc sách báo" đồng chí Quách Tuân đã từng bắt liên lạc với các đồng chí Nguyễn Hữu Chuyên, Trịnh Quang Xuân, Dương Văn Lan, đồng chí Quốc Hoa (Tân) những Đảng viên của Đông Dương cộng sản. Qua đường dây liên lạc đó ''Nhóm đọc sách báo'' cũng đã bắt được liên lạc với một số cơ sở cách mạng ở thị xã Đồng Hới như: Tôn Thất Đãi (nghè Đãi), Nguyễn Kinh Chi.

Tháng 7-1929, đồng chí Lê Viết Lượng đặc phái viên của Đảng Tân Việt đã từ Nghệ An đến Quảng Bình bắt liên lạc với Nguyễn Trọng Di và Dương Đình Dư là hội viên Tân Việt ở Bố Trạch. Lúc này Đông Dương cộng sản Đảng (Bắc Kỳ) và An Nam cộng sản Đảng (Nam Kỳ) thành lập. Những Đảng viên của Đảng Tân Việt có xu hướng tiến bộ, đấu tranh chuyển hóa Đảng Tân Việt thành Đông Dương cộng sản Liên đoàn. Cuối tháng 12-l929, đồng chí Lê Viết Lượng đến Bố Trạch gặp nhóm Tân Việt bàn việc chuyển nhóm thành Đông Dương cộng sản Liên đoàn. Tháng 1-1930, Ban vận động Đông Dương cộng sản Liên đoàn được thành lập gồm 3 đồng chí: Ga, Duyệt, Điện và do đồng chí Điện làm Bí thư.

Ngày 3-2-1930, Đảng cộng sản Việt Nam ra đời đánh dấu một bước ngoặt vô cùng quan trọng trong lịch sử cách mạng nước ta. Sau khi Đảng cộng sản ra đời, Xứ ủy Trung kỳ cũng được thành lập, trực tiếp chỉ đạo việc xây dựng hệ thống tổ chức cơ sở Đảng ở các tỉnh miền Trung. Tại 3 tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên, đồng chí Lê Viết Lượng xứ ủy viên được Xứ ủy Trung kỳ giao trách nhiệm xây dựng hệ thống tổ chức cơ sở Đảng. Ở Quảng Bình, ngày 22-4-1930, đồng chí đến ga Kẻ Rấy (Hoàn Lão) một nơi hẻo lánh, xa dân cư, gần trường cấp I làng Hòa Duyệt, đây là một vị trí rất thuận tiện cho việc liên lạc, hội họp bí mật. Tại. đây, Chi bộ Đảng cộng sản đầu tiên được thành lập trên cơ sở Ban vận động Đông Dương cộng sản Liên đoàn. Chi bộ gồm 3 đồng chí: Điện, Ga và Duyệt. Đồng chí Điện làm Bí thư phụ trách chung và trọng tâm là phong trào công nhân xe lửa đoạn Phúc Tự đến ga Thọ Lộc. Đồng chí Dương Đình Dư (bí danh là Duyệt) phụ trách vận động nông dân và thanh niên ở vùng tổng Hoàn Lão. Chi bộ Đảng cộng sản thành lập có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với phong trào cách mạng ở Bố Trạch nói riêng, Quảng Bình nói chung. Sau khi thành lập Chi bộ kết nạp thêm một số đồng chí như: đồng chí Quách Tuân làm nhiệm vụ liên lạc với các tổ chức Đảng ở Huế, Đông Hà và nhận tài liệu, cờ Đảng phục vụ việc tuyên truyền tổ chức nhân dân đấu tranh. Đồng chí Quách Vịnh phụ trách thanh niên. Bên cạnh các hoạt động rải truyền đơn, treo cờ Đảng trong các ngày lễ 1-5, 14-7-1930 (ngày kỷ niệm quốc khánh nước cộng hòa Pháp) và phong trào đấu tranh của công nhân và nông dân ở Hòa Duyệt, đường tỉnh lộ 2 và làng Hoàn Phúc, Chi bộ còn vận động nông dân trong nhiều làng đấu tranh đòi giảm sưu, thuế, chia lại công điền, công thổ. Tiêu biểu có các cuộc đấu tranh ngày 1-6-1930 tại xóm Nậy thôn Võ Thuận. Tháng 7-1930, Chi bộ vận động hơn 500 dân phu của các làng Hoàn Lão, Hoàn Phúc, Vạn Lộc đang làm đường tỉnh lộ 2 bãi công.

Tháng 8-1930, gần 1.000 người dân làng Hoàn Phúc kéo đến đình làng đấu tranh không cho bọn Bùi Huy Tín mưu toan chiếm đoạt 500 ha ruộng đất công. Cuối tháng 8-1930, Chi bộ đã xây dựng được tổ chức Nông hội đỏ ở làng Lý Hòa. Phát triển Đảng trong công nhân đường sắt ở ga Ngân Sơn và ga Sa Lung.

Phong trào cách mạng của quần chúng dưới sự lãnh đạo của Chi bộ ngày càng phát triển làm cho bộ máy chính quyền bảo hộ và bọn tay sai ở Quảng Bình vô cùng hoang mang lo sợ. Bằng các thủ đoạn khủng bố, mua chuộc hết sức thâm độc bọn chúng tìm mọi cách đập tắt phong trào cách mạng, đến tháng 5-1931 các Đảng viên ở Chi bộ ga Kẻ Rấy lần lượt sa vào tay giặc. Đây là một tổn thất lớn đối với phong trào cách mạng ở Quảng Bình nói chung và ở Bố Trạch nói riêng. Di tích lịch sử cách mạng ga Kẻ Rấy hiện nay được Đảng bộ và chính quyền huyện Bố Trạch cho xây dựng bia di tích để ghi đấu sự kiện lịch sử vẽ vang, về sự ra đời của một Chi bộ Đảng cộng sản đầu tiên trên đất Quảng Bình. Đánh dấu một bước ngoặt lịch sử quan trọng của phong trào cách mạng, để từ đó làm tiền đề cho những thắng lợi trong cuộc cách mạng giải phóng dân tộc ở Quảng Bình, cùng với cả nước làm tròn sứ mệnh lịch sử của mình, hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân và tiến lên chủ nghĩa xã hội.

(Nguồn: quangbinh.gov.vn)


Ý kiến của bạn

Tiêu đề *
Email *
Nội dung
Mã bảo vệ *