Núi Dũng Quyết và Phượng Hoàng Trung Đô là một địa điểm mang những dấu ấn lịch sử đậm nét, giàu chất sử thi, là địa chỉ văn hóa du lịch hấp dẫn, thú vị.
Núi Dũng Quyết từ buổi đầu dựng nước và giữ nước đã là vị trí yết hầu trên con đường thiên lý xuyên Việt, trở thành một căn cứ quân sự trọng yếu. Từ đây con người có thể vào Nam ra Bắc, lên ngàn xuống biển, tiến lùi đối với các hướng đều thuận tiện. Thế núi Hồng Lĩnh, núi Dũng Quyết, sông Lam, Cồn Mộc tạo nên những bức tường thành thiên nhiên phòng thủ kiên cố.
Núi Dũng Quyết có 4 Chi:Long Thủ (đầu Rồng ), Phượng Dực (cánh phượng ), Kỳ lân ( con mèo ), và Quy Bối (con Rùa). Người xưa gọi địa thế nơi đây là đất tứ linh , bởi có đủ Long, ly, Quy, Phượng. Đỉnh cao nhất cao 101,50m, đỉnh thấp nhất 53,50m. Sông Vĩnh (Cồn Mộc) bắt nguồn từ dãy núi Đại Huệ, có mười hai khúc quanh co, lững lờ chạy dưới chân núi Kỳ Lân, rồi đổ ra sông Lam nơi ngã ba Hạc. Dòng sông Lam như một con (Thanh Long ) rồng xanh khổng lồ, chảy từ thượng ngàn về đây uốn mình vòng quanh phía đông nam chân núi Dũng Quyết, tạo nên một khu vực thiên nhiên có phong cảnh đẹp độc đáo.
Ngày 3 tháng 9 năm Mậu Thân (1/ 10/ 1788), Nguyễn Huệ Quang Trung đã xuống chiếu giao cho Trần Thủ Thận và La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp tổ chức xây dựng Phượng Hoàng Trung Đô ở vùng đất giữa núi Dũng Quyết và núi Kỳ Lân.
Phượng Hoàng Trung Đô được xây ở khoảng giữa núi Quyết và núi Kỳ Lân (rú Mèo), nay còn dấu tích của thành hình tam giác. Đó là thành nội, chu vi 1.680m giửa có lầu rồng ba tầng. Thành ngoại cấu tạo hình thang, chu vi 2.820m. Từ trên thành có thể nhìn thấy sông Lam, sông Vĩnh Doanh và kênh nhà Lê uốn lượn giữa cánh đồng Hưng Nguyên, Nam Đàn trải rộng. Hướng về phía đông có thể dõi về hòn Ngư, hòn Mát, cận kề với tám cảnh đẹp của Nghi Xuân (Nghi Xuân bát cảnh).
(Nguồn: cinet.gov.vn)
