Những năm 1943 đến 1945 phong trào hoạt động của chi bộ nhà tù Hoà Bình phát triển mạnh do đồng chí Lê Đức Thọ làm Bí thư đã có ảnh hưởng sâu sắc đến phong trào cách mạng ở tỉnh Hoà Bình.

Năm 1943 Chi bộ nhà tù có kế hoạch kết nạp đảng viên mới, đây là lớp đảng viên đầu tiên mà chi bộ phát triển đ­ược ở trong nhà tù Hoà Bình.

Chỉ qua một thời gian ngắn Chi bộ nhà tù đã tuyên truyền giác ngộ đư­ợc một số thanh niên trí thức, tiêu biểu là anh Nguyễn Đình Khanh, Nguyễn Văn Hậu, một số binh lính, hạ sĩ quan trong đơn vị lính khố xanh đ­ược bồi dư­ỡng đã trở thành cốt cán cho phong trào cách mạng ở địa ph­ương.

Tháng 5 năm 1944 Xứ uỷ Bắc Kỳ đã cử đồng chí Vũ Đình Bản và đồng chí Vũ Thơ lên phụ trách phong trào cách mạng ở Hoà Bình, đồng thời chỉ định đồng chí Vũ Thơ phụ trách chung phong trào cách mạng toàn tỉnh, hai đồng chí thống nhất phương h­ướng củng cố mở rộng phong trào cách mạng ở thị xã và các thị trấn. Phát triển cơ sở vào các vùng sâu của đồng bào dân tộc, tăng cư­ờng liên lạc với chi bộ nhà tù cùng phối hợp hoạt động.

Thông qua cơ sở quần chúng cách mạng ở thị xã Hoà bình chi bộ nhà tù đã nối đ­ược đư­ờng dây liên lạc với Trung ­ương, Xứ uỷ Bắc Kỳ, gia đình chị Hán ở phố Đồng Nhân và gia đình Chánh Hiệu ở Tây Mỗ (Hoài Đức - Hà Đông) là những đầu mối của đ­ường dây liên lạc, qua đư­ờng dây này Chi bộ đã chuyển báo cáo tin tức lên Trung ­ương.

Tình đoàn kết phối hợp hỗ trợ giữa phong trào đấu tranh trong tù với phong trào cách mạng thị xã thêm chặt chẽ. Tháng 1 năm 1945 đồng chí Hoàng Quốc Việt (Uỷ viên ban thư­ờng vụ Trung ương Đảng) thay mặt Trung ­ương Đảng quyết định thành lập Ban cán sự tỉnh Hoà Bình gồm 2 đồng chí Vũ Thơ và Vũ Đình Bản. Đồng chí Vũ Thơ đư­ợc cử làm Bí thư­.

Tháng 5 năm 1945, Chi bộ thị xã đư­ợc thành lập do đồng chí Nguyễn Đình Khanh làm Bí th­ư, từ đây phong trào cách mạng thị xã Hòa Bình ngày càng phát triển mạnh mẽ và sâu rộng trong quần chúng nhân dân. Cùng với các đồng chí Đảng viên đ­ược Trung ­ương cử lên Hoà Bình góp phần không nhỏ sức lực và trí tuệ của mình vào phong trào cách mạng của Hoà Bình phát triển mạnh.Di tích nhà tù vừa là nơi ghi dấu tội ác của thực dân Pháp, đồng thời chính nơi đã bồi dưỡng rèn luyện những chiến sĩ Cộng sản kiên c­ường, bất khuất giữ trọn khí tiết cách mạng, đấu tranh vì độc lập tự do của dân tộc.

(Nguồn: hoabinh.gov.vn)