Ông Nguyễn Đàn là một trong gần 5 ngàn lượt tù chính trị bị giam cầm tại nhà lao này, năm nay gần 90 tuổi nhưng ông còn nhớ như in tội ác tận cùng của bọn địch. Nhưng tính trung kiên của người chiến sỹ cộng sản thì không kẻ thù nào có thể khuất phục được. “Nó đánh đập tôi và đồng đội, nó gọi là đi tàu bay, đi tàu thủy, nằm thì nó cùm hai chân lại, tiểu tiện và đại tiện trong đó, ăn cơm gạo mốc, cá khô sinh dòi. Nó còn đốt lửa ở dưới, thằng đẩy dô đẩy ra, vừa đẩy vừa hỏi, mong mình khai, nhưng anh em không hề khai”. Ông Nguyễn Đàn - Cựu tù chính trị thành Phố Pleiku tâm sự. Ngược dòng lịch sử vào năm 1925, người Pháp cho xây cất nhà lao Pleiku để giam giữ tù thường phạm, chủ yếu là người dân tộc thiểu số sinh sống tại Tây Nguyên. Đến năm 1940, phong trào đấu tranh cách mạng của đồng bào các dân tộc phát triển mạnh mẽ, lúc bấy giờ thực dân Pháp đã dùng nơi này để giam giữ những người yêu nước và những chiến sỹ cộng sản mà chúng bắt giữ.  Tháng 9/1948, để đáp ứng phong trào đấu tranh trong nhà tù của những người cộng sản, chi bộ nhà lao Pleiku được thành lập. Chi bộ nhà lao Pleiku đã nhiều phen làm cho chính quyền thực dân phải khiếp sợ và đáp ứng những yêu sách của tù chính trị. Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đế quốc Mỹ vẫn sử dụng nhà lao Pleiku làm nơi giam giữ tù chính trị, nhiều hình thức tra tấn hiện đại và dã man được áp dụng tại nhà lao này, nhưng các chiến sĩ cộng sản bị giam giữ tại nhà lao vẫn giữ vững phẩm chất cách mạng, tiếp tục tham gia các phong trào đấu tranh trong nhà lao…

Để gìn giữ làm một cảnh quan sinh động giáo dục phẩm chất đạo đức cách mạng cho thế hệ trẻ muôn đời sau, đồng thời đáp ứng được yêu cầu chính đáng của đồng bào các dân tộc sinh sống tại Tây Nguyên. Thành phố Pleiku đã đầu tư một số hạng mục để cải tạo lại nhà lao. Ông Nguyễn Văn Nông - Trưởng phòng VH&TT TP.Pleiku cho biết: “Thành phố đầu tư hạng mục của nhà Lao nhằm tố cáo cho được tội ác dã man của địch, để cán bộ nhân dân các thế hệ trẻ học tập tấm gương của các chiến sỹ cách mạng và đây còn là điểm sinh hoạt văn hóa của thành phố”.

Mặc dù thời gian có làm phai mờ cảnh vật, song sự trung kiên, lòng yêu nước của những chiến sỹ cộng sản như ông Đàn còn hiển hiện rõ trên quê hương anh hùng giàu truyền thống cách mạng này./.

(Nguồn: pleiku.gialai.gov.vn)