Phát hiện bãi đá cổ tại huyện Mù Cang Chải

Bảo tàng tỉnh Yên Bái vừa tổ chức thám sát khu vực bãi đá cổ, nằm trong Danh thắng quốc gia ruộng bậc thang Mù Cang Chải. Điều bất ngờ, tại bãi đá cổ, ngoài những hình ruộng bậc thang, còn có nhiều hình thù khác nhau mang những khát vọng của người xưa về một vùng đất xa xôi của miền Tây Bắc.

Bãi đá cổ nằm ở các xã: Chế Cu Nha, La Pán Tẩn, Lao Chải, Dế Xu Phình…Qua cuộc thám sát đầu tiên của Bảo tàng tỉnh Yên Bái, phát hiện ra bãi đá cổ ở các thôn Tàng Ghênh, Hú Trù Lìn, Hồng Nhì Pá, trong đó tập trung nhiều nhất ở bản Tàng Ghênh thuộc xã Lao Chải, cách thị trấn Mù Cang Chải 13 km về phía tỉnh Lai Châu.

Thống kê sơ bộ, có khoảng 20 tảng đá mồ côi nằm rải rác trên các nương, ven đường và quanh các thôn, bản. Các tảng đá có trọng lượng từ 2 đến 50 m3. Đá được người xưa chọn khắc là những tảng đá nằm ở vị trí thoáng, đứng trên các tảng đá có thể nhìn ra khắp bốn phương trời. Hình dạng các tảng đá có hình tháp, hình trái núi, hình con rùa hoặc như một trang giấy mở ra trước thiên nhiên hùng vĩ.

Các hình khắc trên các tảng đá phần lớn là ruộng bậc thang, chim hạc, ngựa trời, bản đồ thiên văn, âm dương ngũ hành…cùng rất nhiều ký tự, ngờ rằng đó là chữ viết cổ xưa.

Qua các hình khắc trên đá, chúng ta có thể giải mã khát vọng của người xưa trên vùng đất giữa lưng trời nơi đây. Trước hết là ước mơ chinh phục thiên nhiên cho sự sinh tồn. Hệ thống ruộng bậc thang tạc vào vách núi leo qua các tầng mây chính là khát vọng chinh phục thiên nhiên.

Mù Cang Chải nằm ở phía tây tỉnh Yên Bái, với sáu tháng mùa khô đất đai, cây cỏ xơ xác lại thêm mùa đông giá lạnh nên khó khăn trong canh tác. Sau nhiều năm làm nương, đất đai nơi đây bị rửa trôi trở nên sa mạc hóa, bởi thế người ta phải mở ruộng bậc thang để bảo đảm cho sự sinh tồn.

Trải qua rất nhiều thế hệ, hàng ngàn ha ruộng bậc thang tầng tầng lớp lớp leo lên tận trời cao, đã biến vùng đất khô khát Mù Cang Chải trở thành bức tranh đẹp mê hồn, khiến bao nhiêu du khách khi đặt chân tới đây đều mê mải quên đường về. Năm 2007, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng di tích danh thắng cấp quốc gia đối với Di thắng quốc gia ruộng bậc thang huyện Mù Cang Chải cho hơn 800 ha ở 3 xã: La Pán Tẩn, Chế Cu Nha và Dế Xu Phình. Một di sản văn hóa do những “nghệ sĩ chân đất” là người dân nơi đây qua rất nhiều thế hệ tạo nên, đã làm say mê bao nhiêu du khách trong và ngoài nước khi đặt chân tới đây vào mùa nước đổ hay mùa lúa chín.

Trong một phiến đá, người ta thấy hình đầu chú ngựa ngẩng cao đang hướng lên trời cao. Ngựa là con vật gần gũi với người vùng cao, ngoài việc chuyên chở nông sản ngựa còn là phương tiện đi lại của người dân cách nay vài thập kỷ. Gia đình nào nhiều ngựa là thể hiện sự giàu có và đẳng cấp của mình. Ngựa là niềm khát khao của mỗi gia đình và mỗi người.

Trên một tảng đá nơi chóp đỉnh, người ta nhìn thấy hình khắc nhìn như bản đồ thiên văn, hoặc có thể là hình âm dương ngũ hành. Dựa vào đây người xưa đoán biết mưa nắng, tính toán mùa vụ, đánh dấu các vì sao trên trời. Bởi trên chỏm tảng đá đó có rất nhiều chỗ lõm trong các hình khắc bao quanh.

Theo các chuyên gia ở Bảo tàng tỉnh Yên Bái, chủ nhân của những hình khắc trên bãi đá cổ ở Mù Cang Chải chính là tộc người Mông, được khắc vào thế kỷ 16, 17, cách nay khoảng 300 - 400 năm.

Điều đặc biệt, dường như có mối liên hệ giữa người xưa và người hôm nay, nên mặc dù các khối đá cổ đó nằm trên nương hay quanh các thôn bản, nhưng người dân không phá phách hay làm biến dạng các hình khắc. Họ cho rằng, những hình khắc là lời nhắn gửi thiêng liêng của cha ông tới thế hệ hôm nay và mai sau.

Phó Giám đốc Bảo tàng tỉnh, Lý Kim Khoa cho biết: “Chúng tôi mới chỉ khảo sát, thám sát bước đầu, bởi bãi đá cổ Mù Cang Chải nằm rất rộng, có trên nương, trong rừng, quanh các tràn ruộng và những thôn bản. Do kinh phí có hạn cũng như cần có nhiều thời gian tìm kiếm, thống kê, đánh giá, giải mã…nên rất cần sự hỗ trợ của Nhà nước và tổ chức xã hội cũng như các nhà khoa học để bảo vệ những hình khắc quý giá trước khi chúng bị tàn phá”.

(Nguồn: Báo Nhân Dân)

Ý kiến của bạn