Bánh ướt là loại bánh dân dã, giản dị. Bánh làm bằng bột gạo tẻ (xay khô) hòa với nước (hoặc ngâm gạo nhừ rồi đem xay), hấp tráng mỏng, ăn nóng ngay khi mới tráng xong. Bánh ướt chín lấy ra đĩa, phết lên đó một ít mỡ hành, một ít tép mỡ, rắc lên đó một ít tôm xay màu hồng đỏ, có khi rắc lên bằng đậu xanh chín giã nhỏ rồi cuộn lại.

Đĩa bánh trông như một bức tranh rực rỡ sắc màu: màu trắng của bánh, màu hồng đỏ của tôm, màu xanh của lá hành, óng ánh dầu mỡ. Người làm bánh kể rằng để làm món tôm xay này bằng cách lột vỏ, bỏ vào xoong với một ít nước và muối nấu chín. Khi nước gần cạn, bớt lửa, lấy ra đem giã tơi, kiểu như làm chà bông thịt.

Những nơi khác, không dùng chà bông tôm này mà dùng chà bông thịt cho chút màu gạch cua vào để đánh lừa thị giác của người ăn. Còn bánh ướt ăn với đậu xanh thì đậu xanh đem luộc, bóc vỏ rồi hấp cho mềm, đem ra giã cho tơi. Tuy nhiên, ăn bánh ướt với đậu xanh nhanh ớn nên ít người dùng.

Ăn bánh ướt phải có mắm (mắm nước, mắm ruột, mắm nêm…). Trong đó mắm ruột được nhiều người chọn lựa. Công đoạn làm mắm cũng thật công phu. Ruột cá sau khi gạt bỏ chất bẩn, không rửa nước, bỏ vào thẩu, lấy nước màu ở mang cá ngâm cá thay vì nước lạnh. Người ta xếp một lớp cá, một lớp muối, không mặn quá, rồi đậy nắp hộp cho thật kín. Đem hộp này đem phơi nắng khoảng hai ba ngày. Lúc này, mắm có mùi thơm, có thể dùng được.

Khâu chế biến mắm để dùng rất cầu kỳ: dùng thịt ba chỉ xắt nhỏ, bỏ vào chảo lửa tao cho miếng thịt tiết ra hết mỡ, teo lại rồi bỏ tỏi dập nhỏ vào tao tiếp cho tỏi bốc mùi thơm. Lúc này mới cho mắm ruột vào, chờ đến lúc mắm sôi mới cho đường vào, nêm không mặn quá là được, để liu riu lửa cho hỗn hợp sắc lại. Trong chảo, mắm màu đen, sền sệt, lợn cợn thịt ba chỉ và bốc mùi thơm khiến dịch vị ta tiết ra, nỗi thèm ăn khó kiềm được. 

Người ta có thể dùng xoài xanh bằm nhỏ, bỏ vào chén mắm ruốc, chan lên dĩa bánh nóng hổi, gắp một ít bánh kèm theo mấy cọng xoài bỏ vào miệng, sẽ thấy đủ mùi vị hòa quện với nhau, ngon miệng phải biết!

Bánh ướt không nhân còn được ăn kèm với chả lụa, bánh tôm, giá trụng. Những cuộn chả được người bán lột các lớp gói ra, cắt và bày trên đĩa, phô sắc hồng hồng thật hấp dẫn. Giá trụng không được chín quá để giá còn giữ được chất giòn.

Ngày nay, người ta còn làm nhiều loại bánh ướt khác nhau như bánh ướt cuộn bò nướng, thịt nướng, bánh ướt tôm chấy… mỗi loại có hương vị đặc trưng riêng. Nếu ai có dịp đi du lịch tới Khánh Hòa đừng quên tới “phố bánh ướt” huyện Diên Khánh để thưởng thức món ăn đặc sản này!

(Nguồn: Báo Lao động)