Ở nơi đâu trên đất nước cũng đều có món cá kho nhưng cá kho làng Vũ Đại có vị thơm ngon khác lạ hơn cả, dù để mười ngày không cần tủ lạnh cá kho Vũ Đại vẫn dậy mùi thơm ngon.

Muốn có nồi cá ngon phải qua rất nhiều công đoạn mà công đoạn nào cũng đòi hỏi sự tỉ mỉ và khéo léo. Niêu kho cá phải là niêu đất. Ngon nhất là dùng cá trắm đen, loại nặng tối thiểu 3 kg. Cá khi kho vẫn giữ nguyên vảy, bỏ đầu, đuôi, để thật ráo nước rồi mới cho vào niêu ướp gia vị. Ngoài các loại gia vị như riềng, gừng, nước cốt chanh, kẹo đắng, người ta còn cho thêm thịt ba chỉ, nước mắm cua và tuyệt đối kiêng nước lã. Đặc biệt, cá chỉ được kho một lửa, liên tục 10 – 12 giờ, duy trì đều đến khi trong nồi còn khoảng một thìa nước thì bắc khỏi bếp.

Vì gắn bó với niêu cá nhiều năm nên người dân ở đây chỉ cần ngửi hương vị cũng có thể biết cá mặn hay nhạt, nghe tiếng sôi trong niêu cũng biết lượng nước trong niêu còn hay ít.

Không hề sử dụng chất bảo quản nhưng cá kho có thể giữ 5 -10 ngày. Đó có thể là nhờ kỹ thuật kho và các gia vị đều là chất liệu tươi, tự nhiên. Người dân làng Vũ Đại đã dám tự nhận: "Cá kho quê này là ngon nhất, không đâu so được". Bằng chứng là, rất nhiều Việt Kiều Mỹ, Nga, Pháp mỗi lần hồi hương đều nhờ đặt vài chục niêu cá mang đi ngoại quốc. Doanh nhân, ở Hà Nội, Nam Định, Hải Phòng, thậm chí cả Sài Gòn mỗi khi có việc cần tới quà biếu cũng đặt hàng mối quen từ 30 tới 50 niêu cá một lần, mỗi niêu cá không dưới 500.000 đồng...

Cũng không rõ ai là ông tổ của niêu cá kho làng Vũ Đại, không có sử sách nào ghi chép về nó. Nhưng từ 20 năm nay, danh tiếng của cá kho ở đây đã lan rộng và trở thành đặc sản của đồng bằng Bắc Bộ. Những đợt cao điểm khách liên tục điện thoại về đặt cá, cung lúc nào cũng không đủ cầu.

Cũng nhờ vậy mà món ăn thấm đẫm hồn Việt này đã gợi cho những người con dù xa Tổ quốc tới nửa vòng trái đất vẫn dằng dặc nỗi nhớ quê hương, nhớ về cội nguồn của dân tộc.

(Nguồn: Báo Thái Nguyên)