Đu đủ chín - một món trái cây nhẹ nhàng, ngọt ngào rất phù hợp với tiết trời lúc giao mùa, và là món khoái khẩu của nhiều người.

Thật ra giờ đây, với công nghệ chiết, ghép, nhân giống mới, đi đôi với việc áp dụng các biện pháp khoa học kỹ thuật, các loại đu đủ đã được trồng và bày bán quanh năm. Nhưng đu đủ đến đúng vụ, cuối thu đầu đông, vẫn làm người ta xốn xang hơn cả. Bởi cái nắng của mùa thu đã hun đúc mà thành, cái gió của mùa thu đã nhào nặn mà ra, nên đu đủ đúng vụ này mới là ngọt và thơm nhất.

Các mùa khác, khi thừa mưa, lúc thừa nắng, nên trái đu đủ khi thì còi cọc quá, khi thì phổng phao quá mà rỗng ruột, rỗng cùi. Và trái đu đủ ăn vào thì chẳng thể nào mà ngọt ngào như khi đúng vụ được. Đôi khi đăng đắng vì thiếu nước, một đôi lúc lại chua chua hơi thừa. Bao giờ chả thế, cái gì tự nhiên, cái gì đúng hẹn chả tốt hơn, ngon hơn.

Ăn đu đủ, nhiều người dân miền Bắc đều biết tiếng đu đủ Tam Nông (huyện Tam Nông, Phú Thọ). Chạy xe dọc quốc lộ 32 từ Hà Nội về Phú Thọ, đi qua cầu Trung Hà một đoạn, sẽ đến địa bàn huyện Tam Nông. Dọc quốc lộ là các xã Dậu Dương, Thượng Nông, thị trấn Hưng Hóa… thấy bà con bày bán hàng sạp, hàng sạp đu đủ chín bên lề đường. Quả to quả nhỏ, quả tròn, quả dài, quả nào quả nấy chín vàng ươm, nhìn ngon mắt vô cùng.

Các vị khách phương xa có công có việc qua đây hầu như không ai chối từ được sức quyến rũ từ những sạp hàng ấy, ai cũng phải dừng lại mua vài trái về ăn, làm quà. Nhiều người còn mua cả thùng chất lên ôtô để về chia cho anh em, bạn hữu.

Trái đu đủ chín Tam Nông khéo chọn phải là trái đã chín vàng, nhưng vỏ vẫn còn tươi roi rói, cuống trái hãy còn màu xanh nhàn nhạt. Trái đu đủ cứng, chắc tay, mà khi bổ ra ăn thì mềm nhưng không nát. Nếu chọn được những trái đu đủ mà trên da của nó lấm tấm những vết nâu nâu mờ mờ, thật mờ thôi như những nốt tàn nhang duyên con gái, thì ăn vào còn ngon nữa (nhưng việc này phải thật cẩn thận, kẻo chọn nhầm những quả có nốt ong châm là hỏng hết cả đu đủ ngon).

Đu đủ Tam Nông chín khi bổ ra, ruột có màu đỏ hồng tươi ngon mắt. Bỏ hạt, cắt thành từng miếng nhỏ, bày lên đĩa mà ăn. Ăn đến đâu thì cứ gọi là ngon, mà ngọt ngào, mà mát lòng mát dạ tới đó. Miếng đu đủ mềm và thơm - cái thơm rất thanh, rất nhẹ xao xuyến lòng người. Tiết trời chuyển thu sang đông ẩm ương, khi nóng nóng, lúc lạnh lạnh mà lại khô khô làm người ta khó chịu, ăn một miếng đu đủ chín thơm vào thấy mát và nhẹ nhõm trong người. Quả là một thứ trái cây mát thơm, ngọt ngào vừa đủ để ăn lúc giao mùa.

Đu đủ chín, ngoài bổ ra ăn tươi còn có thể xay làm sinh tố, hoặc dầm với sữa chua, sữa đặc thành nhiều món mới lạ. Dù ăn thế nào thì các món ăn có đu đủ chín đều là những món ăn bổ dưỡng cho mọi nhà lúc chuyển mùa./.